Πριν λίγες ημέρες έδωσα μια συνέντευξη στον Γ. Φραντζεσκακη για την στήλη του Κ9 στο ένθετο περιοδικό της κυρ. Καθημερινής. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα διαβήτη σας παρουσιάζω ολόκληρη την συζήτηση μας, σχετικά με την εκπαίδευση, τις προσδοκίες, τις δυσκολίες και γιατί αποφάσισα να ασχοληθώ με αυτό.
Ερώτηση.
Από τις πρόσφατες ανακαλύψεις καταλαβαίνω ότι τα σκυλιά μπορούν να οσμιστούν – κυριολεκτικά – πολύ περισσότερα πράγματα απ’ όσα θα επέβαλλε το ένστικτό τους (τροφή ή κίνδυνος). Γνωρίζουμε σε τι ποσοστό επιτυχίας, ένα εκπαιδευμένο σκυλί “μυρίζεται” την αύξηση του σακχάρου στο αίμα; Ενοοώ, τι πιθανότητες έχουμε να χτυπήσει “false alarm”;
Απάντηση.
Το ποσοστό επιτυχίας διαμορφώνεται από δύο παράγοντες. Από την σταθερή, γενικευμένη και συνεπή εκπαίδευση και από την σχέση σκύλου-διαβητικού. Ποσοστό προσωπικά δεν μπορώ να πω. Από την εμπειρία μου με την Sugar, βλέπω πως όσο μεγαλώνει «πιάνει» πιο γρήγορα τις υπογλυκαιμίες. Δεν είναι όμως μηχάνημα παντός καιρού… Οι πιθανότητες ο σκύλος να «δώσει» λανθασμένο συναγερμό υπάρχουν, ειδικά στην αρχή που το «ζευγάρι» εκπαιδεύεται μαζί και δεν υπάρχει σωστός συντονισμός. Να δώσω ένα παράδειγμα, Έρχεται π.χ, ο σκύλος και με ειδοποιεί, μετριέμαι και έχω 90mg. «Είμαι οκ σκέφτομαι», υπάρχει όμως μεγάλη περίπτωση να βρίσκομαι στο 65-70mg (δηλαδή σε υπογλυκαιμία) καθώς η μύτη του σκύλου προηγείται του μετρητή μας . Η πολύ απλά να έχει αποσπαστεί ο σκύλος με κάτι συναρπαστικό και να μας αγνοήσει πλήρως… Δυστυχώς αυτή είναι η δυσκολία της συγκεκριμένης εκπαίδευσης, «Κανείς δεν μπορεί να πει στον σκύλο τι να κάνει, πρέπει να το ανακαλύψει μόνος του»
Περίγραψέ μας, σύντομα, τον μηχανισμό αυτής της ικανότητας. Τι ακριβώς μυρίζει το σκυλί;
Αυτό είναι το οξύμωρο της υπόθεσης. Ξέραμε ότι ο σκύλος μυρίζει τον διαβήτη, εννοώ τις υπογλυκαιμίες και τις υπεργλυκαιμίες όμως δεν γνωρίζαμε τι ακριβώς αντιλαμβάνεται… Οι γιατροί , ειδικοί και οι εκπαιδευτές πιστεύουν πως ο σκύλος αισθάνεται δια της όσφρησης τις χημικές διεργασίες που συντελούνται στο σώμα από την απότομη άνοδο ή πτώση του σακχάρου και εμφανίζονται στην ανάσα, το σάλιο ή τον ιδρώτα. Μια πολύ πρόσφατη έρευνα νομίζω πως μας έδωσε την απάντηση. Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Cambridge υπό τον Dr. Mark Evans, εξέτασαν οκτώ διαβητικούς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και υπό ελεγχόμενες συνθήκες τους προκάλεσαν υπογλυκαιμία. Είδαν λοιπόν μέσω των ειδικών μηχανημάτων ,πως αυξήθηκε έως και διπλασιάστηκε το ισοπρένιο (isoprene)στα δείγματα τους. Αυτό αντιλαμβάνονται οι σκύλοι και ειδοποιούν.
Και πώς εκπαιδεύεται για να αναγνωρίζει τη συγκεκριμένη οσμή;
Θα προσπαθήσω να το πω όσο πιο απλά μπορώ. Ο σκύλος εκτίθεται καθημερινά σε αυτό που στην εκπαίδευση ονομάζουμε “sample” δηλαδή δείγμα. Για να μάθει ο σκύλος να την αναγνωρίζει πρέπει να «παγιδεύσουμε» μια υπογλυκαιμία και να ξεκινήσουμε να συσχετίζουμε την συγκεκριμένη μυρωδιά με το φαγητό… Ακούγεται απλό, όμως ο σκύλος πρέπει να συσχετίσει για πάντα στο μυαλό του πως η συγκεκριμένη μυρωδιά φέρνει για αυτόν κάτι καλό, κάτι εξαιρετικό! Σταδιακά ξεκινάμε να βάζουμε στην εκπαίδευση το σινιάλο ειδοποίησης ώστε να καταφέρει να συνδυάσει τους δύο βασικούς πυλώνες. Μυρωδιά+ σινιάλο =επιβράβευση!!!
Η Sugar είναι το πρώτο σκυλί στην Ελλάδα που μυρίζεται τον διαβήτη;
Από όσο γνωρίζω… Δεν έχω ακούσει για άλλον σκύλο. Μακάρι να υπάρξουν πολλοί. Φανταστείτε πως έψαχνα πάρα πολλούς μήνες να βρω εξειδικευμένους εκπαιδευτές ώστε να με διδάξουν. Στην Ευρώπη είναι δυστυχώς λίγοι (Γερμανία, Ολλανδία, Αυστρία, Ην.Βασίλειο και εσχάτως Ιταλία) και η γνώση με το…σταγονόμετρο. Εγώ είχα την τύχη να αποδώσει η απίστευτη επιμονή μου και σταδιακά οι Αμερικανοί συνάδελφοι με τους οποίους έκανα τις πρώτες επαφές να με συστήνουν σε Ευρωπαίους ώστε να ταξιδέψω και να εκπαιδευτώ. Επίσης το ότι είμαι εκπαιδευτής έκανε λίγο πιο εύκολη την πρόσβαση μου στις πηγές.
Γιατί επέλεξες να την εκπαιδεύσεις; Σου το ζήτησε κάποιος;
Επέλεξα να την εκπαιδεύσω γιατί πίστεψα και πιστεύω πως η συγκεκριμένη διαδικασία «δουλεύει». Δεν μου το ζήτησε κάποιος, αντίθετα εγώ το πρότεινα στην σύζυγο μου η οποία έχει διαβήτη τύπου 1. Έτυχε να διαβάσω το 2013 για το πρώτο diabetic alert dog στο Ηνωμένο Βασίλειο και έκτοτε ξεκίνησα να το ψάχνω μετά μανίας… Βιβλία, μελέτες, τηλεφωνήματα στο εξωτερικό, skype meetings, μετεκπαιδευτικά ταξίδια και πολύ πρακτική.
Τι δυσκολίες αντιμετώπισες και πόσο θα κόστιζε σε κάποιον πάσχοντα να σου “παραγγείλει” ένα τέτοιο σκυλί;
Οι δυσκολίες ήταν πρωτίστως αντικειμενικές. Που θα βρω σοβαρές, έγκυρες και πιστοποιημένες πηγές για να μάθω, πως θα καταφέρω να τα εφαρμόσω στην πράξη. Πως θα πείσω την Sugar ότι το σημαντικότερο που έχει να κάνει πια στην ζωή της είναι να προσέχει την Σοφία και να μην έχει μόνο το μυαλό της στο παιχνίδι, στα σκυλιά, στη βόλτα. Πως θα εκπαιδεύσω και τους τρεις μας ταυτόχρονα, πως θα χειριστώ τις αποτυχίες μας, τα χαμένα “lows”, πως θα δημιουργούμε καθημερινές καταστάσεις όπου ο σκύλος θα πρέπει να ειδοποιεί ακόμη και αν τρώμε, αν δουλεύουμε, αν είμαστε στην καφετέρια, στο κρεβάτι, όταν παίζουμε με το παιδί και δεκάδες ακόμη παραδείγματα. Το οικονομικό κομμάτι δεν το έχω σκεφτεί, πραγματικά. Είμαι σε διαδικασία που θέλω να νιώσω (όσο μπορώ) πλήρως και εντελώς σίγουρος για την σύζυγο μου και την Sugar.
Θα έπρεπε να το αναλάβεις από κουτάβι ή μπορεί να εκπαιδευτεί και ένα ενήλικο ζώο;
Και οι δύο επιλογές έχουν τα συν και τα πλην τους. Εγώ προσωπικά θα επέλεγα κουτάβι ώστε να του αποτυπωθούν οι οσμές από μικρή ηλικία. Φαντάσου πως οι Αμερικανοί ψεκάζουν τις θηλές των θηλυκών σκύλων με low sample (δείγμα υπογλυκαιμίας) ώστε να συσχετίζουν τα κουταβάκια από τόσο μικρή ηλικία, την τροφή τους με την μυρωδιά της υπογλυκαιμίας… Από την άλλη, στην εκπαίδευση μου στην Γερμανία δούλεψα και με ενήλικους σκύλους που ήταν εξαιρετικοί. Το σημαντικότερο όλων είναι να είναι ήρεμο, ισορροπημένο, κοινωνικό και ανθρωποκεντρικό.
Τι “δουλειά” θα κάνει η Sugar από δω και πέρα; Θα επαναλάβεις το εγχείρημα; Μόνος ή με συνεργάτες;
Η Sugar θα κάνει αυτό για το οποίο προορίζεται… Θα είναι ο συνεργάτης και σύμμαχος της συζύγου μου. Θα συνεχίσει να είναι το τετράποδο μέλος της οικογένειας μας και να δέχεται και να δίνει αγάπη. Αυτό που με χαροποιεί είναι πως πραγματικά λατρεύει την δουλειά της. Αναφορικά με το αν θα το επαναλάβω? Ναι, δεν το αποκλείω. Πρέπει όμως να καταφέρω να εξηγήσω στον κόσμο ότι δεν μπορώ να «σετάρω» έναν τέτοιο σκύλο. Χρειάζεται κατάλληλος σκύλος, άνθρωπος που θα τον αγαπά και θα τον θέλει και οπωσδήποτε σωστή εκπαίδευση.
Τι πλεονεκτήματα έχει – κατά τη γνώμη σου – αυτή η μέθοδος διάγνωσης από την κλασική αυτοδιάγνωση του πάσχοντα;
Το ότι ο διαβητικός έχει ένα diabetic alert dog δεν σημαίνει πως αυτό θα τον απαλλάξει από την καθημερινή ρουτίνα του. Και πάλι θα μετριέται εννοείται. Θα πρέπει να ακολουθεί την φαρμακευτική αγωγή του, να προσέχει τη διατροφή και την άσκηση του Απλά ο σκύλος μπορεί να μας προειδοποιήσει πριν αντιληφθούμε εμείς κάτι. Π.χ η Sugar εχθές ειδοποίησε την Σοφία σε αρχή υπογλυκαιμίας, συγκεκριμένα στο 77mg. Ήταν στην κουζίνα, πήγε και την σκούντηξε. Αυτό της έδωσε το πλεονέκτημα να κάνει τις απαραίτητες ενέργειες. Το σημαντικότερο στοίχημα όμως πιστεύω πως είναι οι βραδινές υπογλυκαιμίες. Τέλος όμως, θεωρώ εξίσου σημαντική την συναισθηματική βοήθεια που μας δίνει η παρουσία του σκύλου και η ψυχολογική χαλάρωση που αισθανόμαστε ερχόμενοι κοντά του.