Οπως συμβαίνει αλλού, έτσι και με τους σκύλους «άλλος έχει τ’ όνομα κι άλλος έχει τη χάρη».
Μιλάω για τα γερμανικά ποιμενικά, τα όμορφα αυτά σκυλιά που συνηθίζουμε να αποκαλούμε «λυκόσκυλα», παρασυρμένοι από το γεγονός ότι μοιάζουν -εξωτερικά τουλάχιστον- με λύκους. Και δικαίως παρασυρόμαστε, δεδομένου ότι είναι γνωστό πως τα χαρακτηριστικά του προσώπου ενός σκύλου πάνε συνήθως μαζί με τον χαρακτήρα του.
Αυτό επιβεβαιώθηκε και σε μια πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα της καθηγήτριας Ντέμπορα Γκούντγουιν (1997). Οσο πιο πολύ ο σκύλος μοιάζει στον λύκο τόσο πιο πολύ συμπεριφέρεται σαν ενήλικος λύκος. Για την έρευνά της διάλεξε τα δεκαπέντε πιο επιθετικά και πιο υποτακτικά είδη συμπεριφοράς με τα οποία επικοινωνούν οι λύκοι κατά τη διάρκεια καβγάδων κι ύστερα παρατήρησε δέκα διαφορετικές φυλές σκύλων για να δει ποια φυλή εκφράζει ποια συμπεριφορά.
Στην επιθετική συμπεριφορά συμπεριλαμβάνονταν το γρύλισμα, το γύμνωμα των δοντιών, η «πίεση» (ο επιθετικός σκύλος πιέζει με το κεφάλι του τον υποτακτικό μεταξύ ράχης και αυχένα) και η «ανόρθωση» (ο σκύλος σηκώνεται όρθιος στα πίσω του πόδια, κυρτώνει τη ράχη του και ορθώνει τις τρίχες του). Στην υποτακτική συμπεριφορά ανήκουν το γλείψιμο της μουσούδας του άλλου σκύλου, η αποστροφή του βλέμματος (το υποτακτικό σκυλί αποστρέφει το βλέμμα του και γυρίζει το κεφάλι αλλού), η δουλική υπόκλιση και η παθητική υποταγή (ο σκύλος γυρίζει ανάσκελα και αφήνει την κοιλιά του εκτεθειμένη).
Η Γκούντγουιν ανακάλυψε ότι το σιβηρικό χάσκι, το οποίο ανάμεσα στις δέκα φυλές είναι αυτό που μοιάζει περισσότερο στον λύκο, παρουσιάζει και τα δεκαπέντε είδη συμπεριφοράς, ενώ το Καβαλιέ Κινγκ Τσαρλς σπάνιελ, που δεν έχει καμιά εξωτερική ομοιότητα με τον λύκο, παρουσιάζει μόνο δύο. Ο συσχετισμός ανάμεσα στο να έχει ένας σκύλος τα εξωτερικά χαρακτηριστικά του λύκου και να φέρεται σαν λύκος ήταν πολύ ισχυρός και στις δέκα φυλές, με μερικές πολύ ενδιαφέρουσες εξαιρέσεις.
Τρία από τα τέσσερα κυνηγετικά -τα κόκερ σπάνιελ, τα λαμπραντόρ και τα γκόλντεν ριτρίβερ- είχαν περισσότερα χαρακτηριστικά συμπεριφοράς λύκου απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς από την εμφάνισή τους, και δύο από τα σκυλιά φύλαξης -οι γερμανικοί ποιμενικοί και τα τσοπανόσκυλα Σέτλαντ- είχαν λιγότερα χαρακτηριστικά λύκου απ’ όσα διαφήμιζαν οι σουβλερές μύτες και τα μυτερά τους αυτιά. Οι γερμανικοί ποιμενικοί και τα τσοπανόσκυλα Σέτλαντ είναι προφανώς οι εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα, γιατί απέκτησαν τα χαρακτηριστικά του κεφαλιού τους έπειτα από αλλεπάλληλες διασταυρώσεις με τσοπανόσκυλα. Οι γερμανικοί ποιμενικοί, ειδικά, διασταυρώθηκαν έτσι ώστε να μοιάζουν όσο το δυνατόν περισσότερο με λύκο.
Η Γκούντγουιν λέει ότι αυτό σημαίνει πως αν μια φυλή χάσει την αρχική της συμπεριφορά, δεν μπορεί κανένας να επαναφέρει τη συγκεκριμένη συμπεριφορά, αλλάζοντας απλώς την εμφάνιση. Ακόμη, λοιπόν, κι αν η εμφάνιση και η συμπεριφορά γενετικά πάνε παρέα, μπορεί και να διαχωριστούν γενετικά. Θεωρεί ότι ο λόγος για τον οποίο τα κυνηγετικά έχουν κρατήσει τόσα «λυκοειδή» είδη συμπεριφοράς είναι γιατί χρειάζονται «ένα μεγαλύτερο πεδίο προγονικής συμπεριφοράς για να κάνουν τη δουλειά τους».
Ακόμη και με τις εξαιρέσεις, η διάταξη στο σύνολό της υποστήριζε τους ισχυρισμούς της Γκούντγουιν.
Καβαλιέ Κινγκ Τσαρλς σπάνιελ 2 στα 15 (είδη συμπεριφοράς λύκου)
Τεριέ του Νόρφολκ 3 στα 15
Γαλλικό μπουλντόγκ 4 στα 15
Τσοπανόσκυλο Σέτλαντ 4 στα 15
Κόκερ σπάνιελ 6 στα 15
Μίνστερλαντερ 7 στα 15
Λαμπραντόρ ιχνηλάτης 9 στα 15
Γερμανικός ποιμενικός 11 στα 15
Γκόλντεν ριτρίβερ 12 στα 15
Σιβηρικό χάσκι 15 στα 15
* Από το βιβλίο των Τεμπλ Γκράντιν και Κάθριν Τζόνσον «Τα ζώα μάς κάνουν ανθρώπους», εκδόσεις Polaris.